It's all about the Benjamins, baby

Frontaal Naakt een tijdje terug over Remco Campert en Jan Mulder in reclames voor de Postbank:

Wat doen kunstenaars en opiniemakers in een reclame? Een reclame voor een bánk,
godbetert! Ja, sprak Ouwejan ooit ter verdediging, ik doe die filmpjes alleen
voor heel veel geld. Daarmee wilde de dommerik aangeven dat zijn principes hem
veel waard zijn, maar het maakt de uiteindelijke sell-out juist alleen maar
principelozer. Het zal de kracht van de Postbank zijn. Grrr!

Campert heeft volgens mij geweigerd zich verkiesbaar te stellen als Dichter des Vaderlands. Uit principe vermoed ik. Een goed principe. Maar geld noch geldlust lijken nog langer in tegenspraak met de artistieke praktijk. Waarom hebben we dat dan zo lang gedacht? Waren we hypocriet? Naïef? We konden ons een wereld zonder kapitalisme voorstellen, een wereld zonder de esthetiek van de kruidenier en de moraal van de wapenhandelaar, en dichters -- de bohémien, de revolutionair, de sjamaan, de estheet, de profeet -- leken ons als kluizenaars die de woestijn in trekken om zich te wijden aan een hogere wereld, indexen van een nieuwe aarde, sporen uit de toekomst. Voor even (een paar honderd jaar?) dachten we dat het Gedicht het Heilige Boek zou kunnen vervangen. Maar het chequeboek lijkt te hebben gewonnen, en zoals Slavoj Zizek eens heeft gezegd valt het ons gemakkelijker het einde van de wereld voor te stellen dan een wereld zonder kapitalisme.

En toch, en toch... Is het mogelijk een gedicht te schrijven zonder utopisch verlangen, hoe vaag ook? Wat is een gedicht anders dan een weigering mee te draaien, voor heel even, in de carrousel die grote mensen de wereld noemen? Sir Philip Sidney (aangepast aan de actualiteit): "Capital's world is brazen, the poets only deliver a golden." Dit heeft niet per se met utopisme in strikte zin te maken noch met esthetische autonomie noch met negatieve dialectiek. Wel met ontsnapping. Geen ontsnapping aan de werkelijkheid, maar een eis voor méér werkelijkheid, minder televisie, minder telebankieren, minder financiële telekinese (het geld bedient tenslotte winkelpubliek en bommenwerpers op afstand). Een soort primordiale brul misschien.